Ένα από τα πιο κλασσικά λάθη που γίνονται στους βασικούς κανόνες γραμματικής στις καθημερινές λέξεις που χρησιμοποιούμε είναι ο κανόνας του του τελικού -ν.
Δεν είναι λίγες οι φορές που ο κανόνας του τελικού -ν πολλές φορές στον καθημερινό λόγο (γραπτό ή προφορικό) παρακάμπτεται. Το τελικό –ν μπαίνει εμπειρικά στον γραπτό μας λόγο, χωρίς να ακολουθείται ο κανόνας που θα εμποδίσει το γλωσσικό ατόπημα. Δεν είναι δύσκολο να μιλάμε σωστά ελληνικά, αν μπούμε στη διαδικασία να φρεσκάρουμε τους κανόνες που κάποτε μάθαμε.
Πολλές φορές ένα πολύ μικρό λάθος σε μία λέξη μπορεί να την αλλοιώσει.
- Το τελικό -ν παραμένει όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από στιγμιαίο ή διπλό σύμφωνο (κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ, ψ, ξ)
- Το τελικό -ν χάνεται όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από εξακολουθητικό σύμφωνο (γ, β, δ, χ, φ, θ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ)
- Όταν, λοιπόν, η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από Κ, Π, Τ, Ψ, Ξ, τότε, μπαίνει ν στο τέλος του άρθρου που είναι πριν από αυτή.
Για να αποφευχθεί η σύγχυση μεταξύ αρσενικού και ουδετέρου γένους αποφασίστηκε το τελικό ν να διατηρείται πάντα στα αρσενικά άρθρα και στις αντωνυμίες.
πχ. τον αδερφό, τον πατέρα
Επίσης το σαν κρατάει πάντα το τελικό ν.
π.χ. Μας κοίταζε σαν χαζός.
- Παραμένει ενίοτε στο απαγορευτικό μη(ν) μπροστά από τις μετοχές σε -οντας και -ώντας ( μην έχοντας) αλλά ποτέ στις λόγιες μετοχές (οι μη καπνίζοντες)
- Παραμένει στο αριθμητικό εκατό(ν), όταν συνδυάζεται με άλλον αριθμό που αρχίζει από φωνήεν: εκατόν επτά, εκατόν έξι κ.λπ.
- Παραμένει στην αιτιατική μιαν, όταν ακολουθεί λέξη που από α: μιαν άλλη μέρα, μιαν αγάπη κ.λπ.
