Η μοιχεία στην Ελλάδα, η συζυγική απιστία δηλαδή, ήταν ποινικό αδίκημα από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους και μόλις το 1982 με νομοσχέδιο της νέας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, μπήκε τέλος στη δίωξη όσων διατηρούσαν εξωσυζυγικές σχέσεις.
Το ζήτημα της αιώνιας πίστης, είτε αυτή έχει δοθεί ως υπόσχεση ενώπιον Θεού, είτε μόνο ενώπιον του κράτους, θα κατέχει πάντα κεντρική θέση σε έναν γάμο. Όμως, σήμερα τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Ένας άνδρας, μια γυναίκα που συλλαμβάνει τον/την σύζυγό του/της να απιστεί, μπορεί να ζητήσει διαζύγιο, να τον πληρώσει με το ίδιο νόμισμα. Ως τις αρχές όμως της δεκαετίας του ’80, η απιστία, το κοινώς λεγόμενο κέρατο είχε και ποινικές συνέπειες.
Για την ακρίβεια, ο μοιχός ή η μοιχαλίδα μέχρι τον Αύγουστο του 1982, τιμωρούνταν με φυλάκιση και το έγκλημα εδιώκετο, με την προϋπόθεση πως αυτή ήταν η επιθυμία του παθόντος συζύγου. Η μοιχεία κρινόταν ατιμώρητη όταν υπήρχε διάσταση των συζύγων ή ανοχή του παθόντος συζύγου. Με άλλα λόγια, ο «κερατάς» μπορούσε να εκδικηθεί την απιστία ακολουθώντας το γράμμα του νόμου και οδηγώντας τον άπιστο σύζυγο στο κρατητήριο.
Για να γίνουν όλα αυτά, οι παραβάτες που διέπρατταν μοιχεία έπρεπε να συλληφθούν επ’ αυτοφώρω. Οι αστυνομικές αρχές τους συλλάμβαναν και τους οδηγούσαν στο τμήμα, συχνά τυλιγμένους μόνο με ένα σεντόνι καθώς τους τσάκωναν επάνω στην απρεπή πράξη και έτσι πιστοποιείτο το αδίκημα.
Το παράνομο ζευγάρι διανυκτέρευε στο κρατητήριο και η υπόθεση εκδικάζονταν την επόμενη ημέρα. Οι περισσότεροι από τους παραβάτες τιμωρούνταν με 12 μήνες φυλάκιση, ποινή την οποία εξαγόραζαν.
«Η Βίλα των Οργίων»
Χαρακτηριστική είναι η ελληνική ταινία της Finos Films «Η Βίλα των Οργίων» του 1964 σε σκηνοθεσία του Ντίνου Δημόπουλου, στην οποία πρωταγωνίστησε ο Λάμπρος Κωνσταντάρας όπου εκτυλίσσονταν κωμικοτραγικές καταστάσεις.
Ο Κωνσταντάρας υποδυόταν τον υποψήφιο βουλευτή Ζάβαλο και συνελήφθη εν αδαμιαία περιβολή με την ερωμένη του στη βίλα της μαντάμ Δόμνας και οδηγήθηκαν στο τμήμα. Από τις πιο κλασικές ατάκες στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, εκείνη του διοικητή της Αστυνομίας, τον οποίο υποδυόταν ο αξεπέραστος Διονύσης Παπαγιαννόπουλος και ο οποίος έλεγε: «Τι το κάναμε εδώ μέσα, Αμέρικαν Μπαρ;».
Ο ρόλος των ντετέκτιβ
Για την ορθή εφαρμογή του νόμου, πάντως, απαραίτητη ήταν η συμβολή των ντετέκτιβ, τους οποίους προσλάμβαναν όσοι είχαν υποψίες ότι τους απατούσαν οι σύζυγοί τους και ο ρόλος τους ήταν καταλυτικός στην εξέλιξη της υπόθεσης. Οι ντετέκτιβ μπορεί να παρακολουθούσαν ένα παράνομο ζευγάρι για αρκετό καιρό, μέχρι να καταφέρουν να το «ξεσκεπάσουν».
Όταν διαπίστωναν τη μοιχεία, ενημέρωναν τους απατημένους συζύγους οι οποίοι με τη σειρά τους ενημέρωναν τον ειρηνοδίκη και την αστυνομία, ώστε να οργανωθεί η έφοδος. Σημαντικός ήταν και ο ρόλος των φωτορεπόρτερ καθώς απαθανάτιζαν τα πειστήρια για να πιστοποιηθεί το αδίκημα.
Οι ιστορίες μοιχείας αποτελούσαν συχνά είδηση, που την επόμενη ημέρα με πηχυαίους τίτλους και πιπεράτες λεπτομέρειες βρίσκονταν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της εποχής.
Η κατάργηση του νόμου
Η μοιχεία αποποινικοποιήθηκε στη χώρα μας μόλις το 1982 από την τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, στο πλαίσιο της φιλελευθεροποίησης του Οικογενειακού Δικαίου.
«Το άρθρο 357 του Ποινικού Κώδικα για τη μοιχεία καταργείται. Δικογραφίες που εκκρεμούν για παραβάσεις του άρθρου 357 του Ποινικού Κώδικα τοποθετούνται στο αρχείο με πράξη του αρμόδιου εισαγγελέα και τα διωκτικά έγγραφα που έχουν εκδοθεί επιστρέφονται ανεκτέλεστα» ανέφερε τότε το νέο νομοσχέδιο.
«Οι καταδικαστικές αποφάσεις για μοιχεία που έχουν εκδοθεί μέχρι την ισχύ αυτού του νόμου και οι ποινές που επιβλήθηκαν με αυτές σύμφωνα με το άρθρο 357 του Ποινικού Κώδικα διαγράφονται από το ποινικό μητρώο και διατάσσεται η καταστροφή των σχετικών δελτίων», έγραφε επίσης το σημείωμα του άρθρου 6 του ν. 1271/1982.
Την εποχή εκείνη, έντονες ήταν οι αντιδράσεις της Εκκλησίας που υποστήριζε ότι «η αποποινικοποίηση της μοιχείας θα κλονίσει τα θεμέλια της οικογένειας και του γάμου». Εκκλησιαστικά σωματεία οργάνωσαν διαμαρτυρίες στο κέντρο της Αθήνας απαιτώντας να μην εφαρμοστεί ο νόμος, ενώ ζητούσαν την τιμωρία του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου.
Η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου δεν έκανε πίσω και στις 24 Ιουλίου 1982 ψήφισε την άρση της ποινικής δίωξης. Κατάργησε το άρθρο 357 του Ποινικού Κώδικα με το άρθρο 8 του Νόμου 1272/82, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, σαν σήμερα, πριν από 40 χρόνια, στις 20 Αυγούστου 1982.
Όσον αφορά στις αστικές συνέπειες, με το νέο νόμο η μοιχεία έπαψε να αποτελεί απόλυτο λόγο διαζυγίου. Μπορούσε παρόλα αυτά, να επιφέρει τη λύση του γάμου μόνο στην περίπτωση που το δικαστήριο έκρινε ότι από αυτή έχουν διαταραχθεί τόσο σοβαρά οι συζυγικές σχέσεις, ώστε βάσιμα η εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης είναι αφόρητη για τον ενάγοντα.
Η ιστορία της μοιχείας
Όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα sansimera, η σεξουαλική σχέση ενός παντρεμένου ατόμου με άτομο διαφορετικό από τον ή την σύζυγό του αποκαλείται μοιχεία ή όπως την ορίζουν οι νομικοί η παράβαση της συζυγικής πίστης που συνίσταται στην εξώγαμη κατά φύση συνουσία μεταξύ δύο ετεροφύλων προσώπων εκ των οποίων το ένα τουλάχιστον είναι έγγαμο.
Η μοιχεία είναι τόσο παλιά όσο και ο θεσμός του γάμου και της οικογένειας. Η κοινωνική της απαξία ποικίλλει από εποχή σε εποχή, από κοινωνία σε κοινωνία και από πολιτισμό σε πολιτισμό.
Ο κώδικας του Χαμουραμπί (18ος αιώνας π.Χ.) στη Βαβυλώνα προέβλεπε για τη μοιχεία την ποινή του θανάτου με πνιγμό. Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι τιμωρούσαν ακόμη και με την ποινή τον θανάτου τη μοιχαλίδα, ενώ η ποινή για τον μοιχό δεν ήταν αυστηρή.
Οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Μουσουλμανισμός) είναι κατηγορηματικές στην καταδίκη της μοιχείας, υπακούοντας στην έβδομη εντολή που έδωσε ο Θεός στον Μωυσή: Ου μοιχεύσεις.
Κι ενώ Ιουδαϊσμός και Χριστιανισμός αρκούνται σε εκκλησιαστικά επιτίμια, στα κράτη όπου εφαρμόζεται η Σαρία (ισλαμικός θρησκευτικός νόμος), οι ποινές είναι ιδιαίτερα απάνθρωπες, κυρίως για τις γυναίκες (ραβδισμοί ή λιθοβολισμός).
Πιο ανεκτικοί εμφανίζονται οι Ινδουιστές, οι Εσκιμώοι και ορισμένοι λαοί της Αφρικής και της Πολυνησίας. Στην Ευρώπη και την Αμερική η μοιχεία αποτελούσε ή και εξακολουθεί να αποτελεί λόγο διαζυγίου. Η γενικότερη τάση για ισότητα των δύο φύλων έχει οδηγήσει σχεδόν σε όλες τις χώρες αυτών των περιοχών σε αποποινικοποίηση της μοιχείας.
Η μοιχεία στην Αρχαία Ελλάδα
Σκληρή υπήρξε η τιμωρία για τον μοιχό και τη μοιχαλίδα (πάντα όμως πιο σκληρή για την γυναίκα) τόσο στην αρχαία Αίγυπτο, όσο και στην αρχαία Ελλάδα, όπου ο όρος μοιχεία δεν αφορά μόνο τις έγγαμες, αλλά και τις χήρες και τις ανύπανδρες. Για την ακρίβεια, όταν οι γυναίκες δεν ήταν εταίρες, δεν «δικαιούνταν» αλλαγή ερωτικών συντρόφων.
Κατά πώς μαρτυρούν οι αρχαίοι συγγραφείς, βάσει της νομολογίας του Δράκοντα, που αντικαθιστά αργότερα η ηπιότερη του Σόλωνα, στην Αθήνα μοιχοί και μοιχαλίδες διαπομπεύονται δημόσια. Φορτώνονται σε γάιδαρο γυμνοί, με όψη προς τα καπούλια του ζώου και περιφέρονται στην πόλη, δεχόμενοι τη χλεύη των πλήθους.
Στην κλασική Ελλάδα, η μοιχεία εκ μέρους της συζύγου, δίνει το ελεύθερο σε όποιον έχει δικαιώματα επάνω της (πατέρας, σύζυγος, αδελφός) να επιλέξει και να επιβάλει έως και ποινή θανάτου τόσο στην ίδια τη μοιχαλίδα, όσο και στον εραστή της.
Η απιστία
Πλέον η λέξη μοιχεία δεν υπάρχει στο λεξιλόγιό μας, επειδή περιέχει μέσα της την έννοια της παρανομίας και της κοινωνικής απαξίωσης. Έχει αντικατασταθεί με την λέξη απιστία.
Έρευνες δείχνουν ότι το φύλο, ο τόπος διαβίωσης και η ηλικία συσχετίζονται με την αυξημένη απιστία.
- Οι άνδρες έχουν σχεδόν 80% περισσότερες πιθανότητες από τις γυναίκες να εμπλακούν σε παράλληλη σχέση.
- Η διαβίωση σε μεγάλη πόλη μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες απιστίας κατά 50%.
- Διπλάσιες περιπτώσεις απιστίας σημειώνονται σε άτομα ηλικίας 18-30 ετών. Λιγότερες περιπτώσεις αναφέρονται για άτομα άνω των 50 ετών.
Επίσης σύμφωνα με έρευνα έως και το 37% των ανδρών και το 20% των γυναικών υπήρξαν άπιστοι στο γάμο, ωστόσο στις ΗΠΑ το 78% των γάμων επιβιώνουν από την απιστία.
Η εποχή μας και η εξέλιξη του πολιτισμού καλείται να απαντήσει στο ερώτημα αν η απιστία σηματοδοτεί το τέλος μιας σχέσης ή όπως έλεγε ο Μαρσέλ Προυστ «η μοιχεία δίνει καινούρια ανάσα ζωής σε γάμους που έχουν αφεθεί να πεθάνουν».
