Η έκρηξη ηφαιστείου στην Τόγνκα τον περασμένο Ιανουάριο υπήρξε μια από τις πιο σφοδρές ηφαιστειακές εκρήξεις του αιώνα και ένα φαινόμενο που προκάλεσε τεκτονικές αλλαγές στην ατμόσφαιρα της Γης.
Όταν το ηφαίστειο Χούνγκα Τόνγκα-Χούνγκα Χα’πάι εξερράγη στις 15 Ιανουαρίου, έστειλε ένα τσουνάμι σε όλο τον κόσμο και προκάλεσε μια ηχητική έκρηξη που έκανε δύο φορές τον γύρο του κόσμου.
Η υποθαλάσσια έκρηξη ηφαιστείου στον Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό εκτόξευσε επίσης ένα τεράστιο σύννεφο υδρατμών στη στρατόσφαιρα της Γης – αρκετό να γεμίσει περισσότερες από 58.000 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων.
Η τεράστια ποσότητα υδρατμών θα μπορούσε να είναι αρκετή για να επηρεάσει προσωρινά τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία της Γης, σύμφωνα με νέα μελέτη που αναδημοσιεύει η NASA.
Αξίζει να σημειωθεί πως δύο φορές υπήρξαν καταγραφές μεταβολών της ατμοσφαιρικής πίεσης πάνω από την Ελλάδα κατά τη διάρκεια των δύο περασμάτων του κρουστικού κύματος που προκλήθηκε από την τεράστια υποθαλάσσια έκρηξη ηφαιστείου στην Τόνγκα του Ειρηνικού τον περασμένο Ιανουάριο.
Παράλληλα, οι μετεωρολογικοί σταθμοί του Αιγαίου κατέγραψαν ξαφνική άνοδο της πίεσης, ενώ στη συνέχεια μέσα σε διάστημα δέκα λεπτών η πίεση έπεσε κατά 2-5 hPa περίπου, ανάλογα με την περιοχή.
Ένα πρωτοφανές περιστατικό
«Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο», δήλωσε ο Λουίς Μιλάν, ατμοσφαιρικός επιστήμονας στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA στη Νότια Καλιφόρνια.
Ήταν επικεφαλής μιας νέας μελέτης που εξέτασε την ποσότητα των υδρατμών που διοχέτευσε η έκρηξη ηφαιστείου της Τόνγκα στη στρατόσφαιρα, το στρώμα της ατμόσφαιρας που βρίσκεται μεταξύ περίπου 12 και 53 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια της Γης.
Στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Geophysical Research Letters, ο Μιλάν και οι συνάδελφοί του εκτιμούν ότι η έκρηξη ηφαιστείου της Τόνγκα έστειλε περίπου 146 τεραγραμμάρια (1 τεραγραμμάριο ισούται με ένα τρισεκατομμύριο γραμμάρια) υδρατμών στη στρατόσφαιρα της Γης – ποσότητα ίση με το 10% του νερού που υπάρχει ήδη σε αυτό το στρώμα της ατμόσφαιρας. Αυτό είναι σχεδόν τετραπλάσιο από την ποσότητα υδρατμών που οι επιστήμονες εκτιμούν ότι εκτόξευσε στη στρατόσφαιρα η έκρηξη του όρους Πινατούμπο στις Φιλιππίνες το 1991.
Οι ηφαιστειακές εκρήξεις σπάνια διοχετεύουν τόση ποσότητα νερού στη στρατόσφαιρα. Στα 18 χρόνια που η NASA πραγματοποιεί μετρήσεις, μόνο δύο άλλες εκρήξεις – η έκρηξη Κασαότσι στην Αλάσκα το 2008 και η έκρηξη Καλμπούκο στη Χιλή το 2015 – έστειλαν αξιόλογες ποσότητες υδρατμών σε τόσο μεγάλα ύψη.
Όμως αυτές έγιναν στιγμιαία σε σύγκριση με την έκρηξη της Τόνγκα, και οι υδρατμοί και από τις δύο εκείνες εκρήξεις διαλύθηκαν γρήγορα. Οι πλεονάζοντες υδρατμοί που εισήχθησαν από το ηφαίστειο της Τόνγκα, από την άλλη πλευρά, θα μπορούσαν να παραμείνουν στη στρατόσφαιρα για αρκετά χρόνια.
Η τεράστια ποσότητα νερού που διοχετεύθηκε στη στρατόσφαιρα ήταν πιθανώς δυνατή μόνο επειδή η καλδέρα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου – μια κοιλότητα σε σχήμα λεκάνης που συνήθως σχηματίζεται μετά την έκρηξη ή την αποστράγγιση μάγματος από έναν ρηχό θάλαμο κάτω από το ηφαίστειο (θα την έχεις ακούσει εξαιτίας της καλδέρας της Σαντορίνης – βρισκόταν ακριβώς στο σωστό βάθος στον ωκεανό: περίπου 150 μέτρα.
Οποιοδήποτε μικρότερο βάθος και δεν θα υπήρχε αρκετό θαλασσινό νερό που υπερθερμάνθηκε από το εκρηκτικό μάγμα για να εξηγήσει τις τιμές των υδρατμών της στρατόσφαιρας που είδαν ο Μιλάν και οι συνάδελφοί του. Αν ήταν βαθύτερα, οι τεράστιες πιέσεις στα βάθη του ωκεανού θα μπορούσαν να έχουν καταστείλει την έκρηξη.
Επιστήμονες της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) υπολόγισαν άλλωστε ότι η έκρηξη της Τόνγκα απελευθέρωσε εκρηκτική ισχύ ισοδύναμη με 10 μεγατόνους ΤΝΤ, κάτι που σημαίνει ότι ήταν 500 φορές πιο ισχυρή από την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα.
Η έκρηξη ηφαιστείου στην Τόνγκα
Στις 20 Δεκεμβρίου 2021, ξεκίνησε μια έκρηξη ηφαιστείου στο Χούνγκα Τόνγκα-Χούνγκα Χα’πάι , ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο στο αρχιπέλαγος των Τόνγκων στον νότιο Ειρηνικό Ωκεανό. Η έκρηξη έφτασε σε μια πολύ μεγάλη και ισχυρή κορύφωση σχεδόν τέσσερις εβδομάδες αργότερα, στις 15 Ιανουαρίου 2022. Το Χούνγκα Τόνγκα-Χούνγκα Χα’πάι βρίσκεται 65 χιλιόμετρα βόρεια του Τονγκαταπου, του κύριου νησιού της χώρας, και αποτελεί μέρος του εξαιρετικά ενεργού ηφαιστειακού τόξου στην περιοχή.
Η έκρηξη ηφαιστείου προκάλεσε τσουνάμι στην Τόνγκα, τα Φίτζι, την Αμερικανική Σαμόα, το Βανουάτου και κατά μήκος του χείλους του Ειρηνικού, συμπεριλαμβανομένων καταστροφικών τσουνάμι στη Νέα Ζηλανδία, την Ιαπωνία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη ρωσική Άπω Ανατολή, τη Χιλή και το Περού.
Τουλάχιστον τέσσερις άνθρωποι σκοτώθηκαν, κάποιοι τραυματίστηκαν και κάποιοι παραμένουν πιθανώς αγνοούμενοι στην Τόνγκα από κύματα τσουνάμι ύψους έως και 20 μέτρων.
Δύο άνθρωποι πνίγηκαν στο Περού όταν κύματα ύψους 2 μέτρων έπληξαν την ακτή. Ήταν η μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη μετά την έκρηξη του όρους Πινατούμπο το 1991 και η ισχυρότερη έκρηξη μετά την έκρηξη του Κρακατόα το 1883.
