Ένας πρίγκιπας που γεννήθηκε πριν 79 χρόνια και από τότε δεν μεγάλωσε ποτέ: Ο λόγος για το βιβλίο «Μικρός Πρίγκιπας» ένα από τα σπουδαιότερα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ.
Ο Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ (Antoine-Jean-Baptiste-Marie-Roger de Saint-Exupery), γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου του 1900 και πέθανε στις 31 Ιουλίου του 1944. Ήταν Γάλλος συγγραφέας, αεροπόρος και δημοσιογράφος, με μια περιπετειώδη ζωή, που διακόπηκε όμως απότομα και πρόωρα.
Το μαχητικό αεροπλάνο που πιλοτάριζε εξαφανίστηκε μετά από μια αερομαχία στην διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και θεωρήθηκε νεκρός, ωστόσο το πτώμα του δεν βρέθηκε ποτέ.
Τον Σεπτέμβριο του 1998, ο Γάλλος ψαράς Ζαν Κλωντ Μπιάνκο ανακάλυψε ανοιχτά της Μασσαλίας ένα βραχιόλι, που επάνω του είχε χαραγμένα τρία ονόματα. Ένα από αυτά του τράβηξε αμέσως την προσοχή: Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ.
Το 2000, μετά το εύρημα του Μπιάνκο ο δύτης Λυκ Βανρέλ ανακάλυψε συντρίμμια ενός Lockheed P-38 Lightning, αεροσκάφους ίδιου τύπου με εκείνο του Εξυπερύ, διάσπαρτα στον βυθό κοντά στις ακτές της Μασσαλίας.
Το 2003 η γαλλική κυβέρνηση ανέσυρε τα συντρίμμια και έναν χρόνο αργότερα ομάδα ερευνητών επιβεβαίωσε ότι πρόκειται για το αεροσκάφος του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερί, βάζοντας έτσι τέλος στους μύθους που συνόδευαν την μυστηριώδη εξαφάνιση ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ου αιώνα.
Ο «Μικρός πρίγκιπας», το 3ο βιβλίο σε πωλήσεις παγκοσμίως
Το πιο γνωστό του βιβλίο είναι ο «Μικρός πρίγκιπας» που κυκλοφόρησε στην Αμερική τον Απρίλιο του 1943. Εκτός της λογοτεχνικής του αξίας το εντυπωσιακό είναι ότι είναι το τρίτο βιβλίο με τις περισσότερες πωλήσεις σε όλο τον κόσμο, μετά από την Βίβλο και «Το Κεφάλαιο» του Καρλ Μαρξ.
Έχει πουλήσει πολύ πάνω από 100 εκατομμύρια αντίτυπα και συνεχίζει να πουλάει με αμείωτο ρυθμό. Έχει μεταφραστεί περίπου σε 300 γλώσσες. Από όλα τα βιβλία που γράφτηκαν στα γαλλικά τον περασμένο αιώνα, ο «Μικρός Πρίγκιπας» είναι σίγουρα το πιο μεταφρασμένο στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου και συγκαταλέγεται πλέον στην κατηγορία των «κλασικών βιβλίων».
Έχουν γυριστεί επίσης δύο ταινίες, η πρώτη το 1974, και η δεύτερη το 2015 με σκηνοθέτη τον Mark Osborne (Kung-Fu Panda), σε μία εντυπωσιακή παραγωγή κινουμένων σχεδίων. Είναι η ακριβότερη ταινία κινουμένων σχεδίων που έγινε ποτέ στη Γαλλία με κόστος 80 εκατομμύρια ευρώ.
Έχουν ανέβει και συνεχίζουν να ανεβαίνουν θεατρικές παραστάσεις με τον «Μικρό πρίγκιπα» σε όλο τον κόσμο, όπως και στην Ελλάδα. Το έργο μεταφράστηκε στα ελληνικά από το Στρατή Τσίρκα.
Η επιτυχία όμως του βιβλίου «Μικρός Πρίγκιπας» παραμένει μέχρι σήμερα ένα μεγάλο μυστήριο, αλλά και το περιεχόμενό του, τα νοήματα και οι συμβολισμοί είναι κάτι που δεν κατάλαβαν ούτε οι διανοούμενοι και οι κριτικοί της εποχής που πρωτοεκδόθηκε. Το θεώρησαν απλώς ένα συνηθισμένο παιδικό βιβλίο χωρίς τίποτα ιδιαίτερο με εξαίρεση τον αρθρογράφο P. L. Travers που ήταν ο μόνος που κατάφερε να κατανοήσει τις διαστάσεις του περιεχομένου του και να καταλάβει τη σημασία του.
«Μικρός Πρίγκιπας»: Το μυστήριο της επιτυχίας του
Ο Γιόζεφ Χάνιμαν δημοσιογράφος, μελετητής και συγγραφέας της βιογραφίας του Εξυπερύ σε συνέντευξή του στην Deutsche Welle αναφέρει ότι υπάρχει μέχρι σήμερα κάτι το ανεξήγητο, σχεδόν μυστήριο γύρω από τον Μικρό Πρίγκιπα, τον φανταστικό ήρωα που μοιάζει με παιδί αλλά σκέφτεται σαν ενήλικας.
«Οι άνθρωποι δεν έχουν πια καιρό να γνωρίσουν πια τίποτα και δεν έχουν πια φίλους»
«Όταν πρωτοδιάβασα ως παιδί το βιβλίο, ομολογώ ότι δεν το κατάλαβα. Ήταν σαν ένα παζλ. Υπάρχει πράγματι, πιστεύω, κάτι το αινιγματικό στον Μικρό Πρίγκιπα ακόμη και όταν διαβάζω το βιβλίο σήμερα. Γι’ αυτό νομίζω εξακολουθεί να είναι τόσο ελκυστικό», λέει χαρακτηριστικά ο Γιόζεφ Χάνιμαν. «Αν και είναι παιδικό βιβλίο διαβάζεται το ίδιο ευχάριστα από 7χρονους μέχρι 77χρονους. Είναι ένα βιβλίο για το παιδί που όλοι έχουμε μέσα μας», ανέφερε.
«Η πιο χαμένη από όλες τις μέρες μας είναι εκείνη η μέρα που δε γελάσαμε», απόσπασμα από το βιβλίο
Η υπόθεση του βιβλίου «Μικρός Πρίγκιπας»
Πρόκειται για φανταστική υπόθεση στην οποία ο συγγραφέας πέφτει με το αεροπλάνο του -που έχει πάθει βλάβη- στην έρημο. Εκεί συναντά ένα ασυνήθιστο παιδί (το Μικρό Πρίγκιπα), που κατά έναν παράξενο τρόπο είχε προσγειωθεί στο ίδιο σημείο, γνωρίζονται και γίνονται φίλοι. Ο αφηγητής μαθαίνει πολλά από τον καινούργιο του φίλο: τις περιπλανήσεις του σε άλλους πλανήτες, τις συναντήσεις του και τα συμπεράσματά του. Και ο μικρός πρίγκιπας μαθαίνει για την αξία της αγάπης.
Η ιστορία του βιβλίου ολοκληρώνεται με την επιστροφή του Μικρού Πρίγκιπα στον πλανήτη του, κοντά στο τριαντάφυλλό του. Στον επίλογο, ο συγγραφέας εκφράζει το μεγάλο κενό που νιώθει από τη φυγή του μικρού πρωταγωνιστή.
Ο συγγραφέας είχε στη ζωή του ένα παρόμοιο ατύχημα, το 1935 όταν χάθηκε με τους συνεργάτες του στην έρημο της Λιβύης και μετά από τρεις μέρες περιπλάνηση μεταφέρθηκαν στο Κάιρο από ένα καραβάνι.
Πίσω απ’ αυτόν το φανταστικό κόσμο που πλάθει ο συγγραφέας, κρύβεται ένας μεγάλος προβληματισμός για τον άνθρωπο, τις αξίες, τους στόχους, το ρόλο του στη ζωή και τα συναισθήματά του. Τα θέματα κρύβουν σύμβολα και αναδεικνύουν τη δύναμη της αγάπης και την αξία της ειρήνης. Όλα αυτά έχουν άμεση σχέση με την αγωνία του συγγραφέα για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τη διάρκεια του οποίου γράφτηκε το συγκεκριμένο βιβλίο.
«Δεν βλέπεις καθαρά παρά μόνον με την καρδιά. Η ουσία είναι αόρατη στα μάτια»
Μολονότι υποτίθεται ότι είναι παιδικό βιβλίο, όπως γράφει η Wikipedia, ο Μικρός Πρίγκιπας κάνει μερικές βαθυστόχαστες και ιδεαλιστικές παρατηρήσεις σχετικά με τη ζωή και την ανθρώπινη φύση. Η ουσία του βιβλίου περιέχεται στις ατάκες που βγαίνουν από το στόμα της αλεπούς προς τον μικρό Πρίγκιπα: «Δεν βλέπεις καθαρά παρά μόνον με την καρδιά. Η ουσία είναι αόρατη στα μάτια».
Για την εξήγηση των βαθύτερων νοημάτων και συμβολισμών του βιβλίου, έχουν γραφτεί και συνεχίζονται να γράφονται πάρα πολλά κείμενα, άρθρα και αναλύσεις χωρίς αναγκαστικά να συμφωνούν μεταξύ τους. Το αντίθετο, μάλιστα.
Υπάρχουν μέχρι και αναλύσεις που προσπαθούν να αναδείξουν την «οικολογική» διάσταση της ιστορίας θεωρώντας ότι, όπως ο Μικρός Πρίγκιπας είναι υπεύθυνος για τον πλανήτη του και πρέπει να τον φροντίζει και να τον κρατάει καθαρό έτσι και η ανθρωπότητα πρέπει να κάνει για τον δικό της πλανήτη. Πολλοί προσπαθούν να εξηγήσουν το βιβλίο με μια πιο ψυχολογική προσέγγιση. Δηλαδή με βάση τις εμπειρίες του συγγραφέα στην περιπετειώδη ζωή του.
«Στις σημερινές κοινωνίες των μεγαλουπόλεων οι άνθρωποι δεν επικοινωνούν πια ουσιαστικά μεταξύ τους και δε συνδέονται με δεσμούς φιλίας λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής, της έλλειψης ελεύθερου χρόνου και της καχυποψίας», γράφει ο συγγραφέας.
Ποιος ήταν ο Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ
Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε κοντά στη θεία του, στο Αμπεριέ. Σε ηλικία μόλις 4 ετών έχασε τον πατέρα του. Από μικρός αγαπούσε τα παραμύθια. Έκανε τις προκαταρκτικές του σπουδές σε εκκλησιαστικά ιδρύματα, στην Ελβετία αλλά και στο Παρίσι, προετοιμαζόμενος για τις εισαγωγικές του εξετάσεις στη Ναυτική Σχολή. Σαν μαθητής υπήρξε απείθαρχος. Μετά την αποτυχία του στα προφορικά, για τη Ναυτική Σχολή, αποφάσισε να παρακολουθήσει τη Σχολή Καλών Τεχνών. Στα 17 του έχασε τον καλύτερο του φίλο, τον αγαπημένο μικρότερο αδελφό του, το Φρανσουά. Το τραγικό αυτό γεγονός, τον σημάδεψε συναισθηματικά.
Ένα χρόνο μετά από το χαμό του Φρανσουά, αρραβωνιάστηκε μια οικογενειακή φίλη, η οποία τον εγκατέλειψε μερικά χρόνια αργότερα. Το 1921 καθώς υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία στην Αεροπορία, μαθαίνει να πιλοτάρει και αυτό θα καθορίσει τη μετέπειτα καριέρα του.
Στα 21 του πέφτει με το αεροπλάνο του, σε ένα τρομερό ατύχημα στο Λε Μπουρζέ, όπου τραυματίζεται βαριά, αλλά σαν από θαύμα ξεφεύγει απ’ το θάνατο. Ολοκλήρωσε τη θητεία του με το βαθμό του ανθυποσμηναγού και πήρε το πτυχίο του πιλότου μαχητικών αεροσκαφών. Ο τραυματισμός του δεν κατάφερε να νικήσει όμως την μεγάλη του αγάπη για τα αεροπλάνα και έτσι έγινε πιλότος στην εταιρεία που αργότερα έγινε η Αir France. Όταν η Γαλλία νικήθηκε από την Γερμανία έφυγε απογοητευμένος και πήγε στις ΗΠΑ.
Όταν το 1943 οι Αμερικανοί αποβιβάζονται στη Βόρεια Αφρική, ο Εξυπερύ νιώθει ότι η στιγμή να επιστρέψει στην μάχη ήρθε, αλλά η πολιτική κατάσταση της Γαλλίας που χωρίζεται σε Γκωλικούς και πρώην ανθρώπους του Βισύ που δειλά τώρα παρουσιάζονται ως αντιγερμανοί, του προκαλεί αποστροφή και τον φέρνει σε δύσκολη θέση.
Επιπλέον η φυσική του κατάσταση δεν του επιτρέπει να γίνει δεκτός ως πιλότος, έχοντας μάλιστα φτάσει και στην ηλικία των 44 ετών. Θα χρειαστεί να βάλει φίλους του να ζητήσουν απ’ την αμερικανική κυβέρνηση να τον βοηθήσουν μέχρι που επεμβαίνει ο ίδιος ο πρόεδρος της Αμερικής, Ντουάιτ Αϊζενχάουερ που προτιμά, όπως δήλωσε, να αφήσει τον Εξυπερύ επιτέλους να πετάει στον αέρα παρά να του βάζει μπελάδες στο έδαφος.
Ο Ντε Γκωλ απαγόρευσε τα βιβλία του στην Γαλλία
Ο ανταγωνισμός του Σαρλ Ντε Γκωλ με διάφορες ελίτ της Γαλλίας, απαιτούν από το διάσημο πλέον Εξυπερύ, να πάρει θέση, κάτι που εκείνος αρνείται και έτσι, γίνεται μισητός απ’ όλες τις πλευρές. Οι μεν τον κατηγορούν για πατριώτη και οι δε για φιλοναζισμό.
Ο Ντε Γκωλ απαγορεύει τα βιβλία του Εξυπερύ στη Γαλλία. Η απογοήτευσή του είναι μεγάλη αλλά συνεχίζει να πολεμά.
Στις 31 Ιουλίου 1944 εκτελεί την ένατη πολεμική του αποστολή, κυνηγώντας γερμανικά καταδιωκτικά. Ο Σαιντ Εξυπερύ και το αεροπλάνο του εξαφανίζονται στα ανοιχτά της Κορσικής. Δεν επέστρεψαν ποτέ στη βάση τους και έτσι θεωρήθηκε νεκρός.
Αντίθετα με την «μόδα» της εποχής του -αλλά και σχεδόν όλων των εποχών συμπεριλαμβανομένης και της σημερινής- που ήθελαν τους ανθρώπους πολιτικά όντα, ενταγμένους σε κόμματα, ιδεολογίες και θρησκευτικές παρατάξεις, ο Εξυπερύ προέβαλε το άτομο και τις αξίες που πρέπει καθένας να ψάχνει μέσα από την προσωπική του Οδύσσεια.
«Έβλεπε την ανθρωπότητα σαν μια μη πολιτική κατηγορία» είχε πει ο Χάνιμαν προσθέτοντας ότι ο Μικρός Πρίγκιπας θέτει θεμελιώδη ζητήματα της ύπαρξης που απασχολούν κάθε άνθρωπο, χωρίς ποτέ βέβαια να καταλήγει σε κάποια θρησκεία ή ιδεολογία. Γι’ αυτό και εξακολουθεί να συναρπάζει τόσες γενιές αναγνωστών.
«Όλοι οι μεγάλοι ήταν παιδιά πρώτα… Αλλά λίγοι το θυμούνται»
Το ότι το άστρο του Μικρού Πρίγκιπα συνεχίζει να λάμπει μετά από τόσα χρόνια και το ότι τόσο πολλοί άνθρωποι μικροί και μεγάλοι συνεχίζουν να στρέφουν τα μάτια προς αυτό, είναι παρήγορο και ελπιδοφόρο.
